ภาวะช่องหูอักเสบ (Otitis Externa)

หากสุนัขที่บ้านเกาหูบ่อยผิดปกติ สะบัดหัวทั้งวัน ก็อาจเป็นไปได้ที่ช่องหูของเขากำลังมีอาการอักเสบ เจ้าของพาเขาไปตรวจรักษาเถอะ ภาวะหูอักเสบนั้นไม่สามารถหายเองได้

อาการโรคนี้เป็นอย่างไร

อาการที่พบเบื้องต้น มักพบว่าสุนัขเริ่มเกาหูบ่อย สะบัดหัว หากเป็นมากขึ้นก็อาจเดินหัวเอียงไปทางด้านที่มีปัญหา เมื่อเปิดช่องหูดูก็มักจะพบผิวหนังแดง อาจมีน้ำเหลืองแฉะ หรือขี้หูแห้งหนาตัวอยู่ภายใน มักมีกลิ่นแรง ส่วนใหญ่จะไม่ค่อยยอมให้เราจับเพราะเขาเจ็บปวด

หูแดงอักเสบ มีกลิ่นแรง
Image from todaysveterinarypractice.com

สาเหตุเกิดจากอะไร

ช่องหูอักเสบในสุนัขเกิดจากสาเหตุได้มากมาย ได้แก่ ไรหู ไรขี้เรื้อน เห็บ เชื้อรา (ยีสต์) ไวรัส ภูมิแพ้อาหาร ฮอร์โมนไม่สมดุล ภาวะขาดแร่ธาตุสังกะสี (zinc) เป็นต้น แต่สำหรับในแมว สาเหตุของภาวะช่องหูอักเสบมักเกิดจากไรหู ไรขี้เรื้อน หรือเชื้อแบคทีเรียจากบาดแผลกัดกัน

ภาวะช่องหูอักเสบเกิดขึ้นแบบทุติยภูมิ (secondary) คือมักจะเกิดตามมาจากปัจจัยเสี่ยงอื่น เช่น สุนัขมีภาวะช่องหูตีบตันตั้งแต่กำเนิด ความชื้นสะสมจากการที่น้ำเข้าหูภายหลังการว่ายน้ำ หรืออาบน้ำแบบไม่ระมัดระวัง การที่มีขนในช่องหูในสุนัขบางสายพันธุ์ โดยเฉพาะพูเดิ้ลและชิห์สุ ตลอดจนลักษณะทางกายวิภาคของใบหู เช่น หากมีหูพับหรือหูตก ก็จะมีโอกาสเกิดภาวะช่องหูอักเสบได้มากกว่าลักษณะหูที่ตั้ง บางตัวมีสาเหตุจากการที่มีไรหรือเห็บที่เกาะกินเลือดในช่องหู หรือมีสิ่งแปลกปลอมอยู่ภายใน เช่น สำลี cotton bud หรือมีบาดแผลในช่องหูจากการถูกกัด เป็นต้น

รักษาอย่างไร

การรักษาในเบื้องต้น ควรใช้น้ำเกลือ (normal saline) ชุบสำลีหมาดๆเช็ด ห้ามใช้แอลกอฮอล์เด็ดขาด ควรเช็ดทำความสะอาดเบาๆ เนื่องจากช่องหูเป็นส่วนที่ละเอียดอ่อน หมอผู้เขียนแนะนำว่า ผู้เลี้ยงควรนำสัตว์ไปตรวจรักษากับสัตวแพทย์เพื่อประเมินความรุนแรง และเพื่อให้ยารักษาที่ถูกต้องตรงตามสาเหตุของโรค จะดีที่สุด

หากทิ้งไว้ ไม่ได้รับการรักษา จะเกิดอะไรขึ้น

หากละเลยการรักษา การอักเสบอาจลุกลามลึกเข้าไปยังช่องหูส่วนกลาง (otitis media) ซึ่งจะทำให้แก้วหูทะลุ มีอาการหัวเอียง รูม่านตา 2 ข้างไม่เท่ากัน ตากลิ้งกลอกไปมา (nystagmus) ทำให้เกิดอาการเดินโซเซได้ หากปล่อยให้มาถึงขึ้นนี้ ก็จะทำให้การรักษาให้หายขาดนั้นเป็นไปได้ยากมากขึ้น

การป้องกัน

“กันนั้นดีกว่าแก้” เป็นคำพูดที่ใช้ได้ดีมากกับการเกิดช่องหูอักเสบ เพราะอยู่ๆ สุนัขจะเกิดช่องหูอักเสบเองไม่ได้ และสาเหตุการอักเสบเกือบทั้งหมดมักเกิดจากน้ำเข้าหูเวลาอาบน้ำให้เขา เจ้าของบางท่านบอกว่าใช้สำลีอุดหูแล้ว และเช็ดหูหลังอาบน้ำทุกครั้ง แต่นั่นไม่สามารถหลีกเลี่ยงการอักเสบของช่องหูได้ เพราะน้ำที่เข้าหูซ้ำซากทำให้หูอับชื้นตลอดเวลา สะบัดออกเท่าไรก็ไม่แห้ง จึงเกิดการอักเสบติดเชื้อแบคทีเรียและเชื้อราตามมา ยิ่งสุนัขพันธุ์ที่หูตกก็ยิ่งมีความเสี่ยงมากกว่า โดยเฉพาะเชื้อราในช่องหูนั้นเป็นอะไรที่รักษาให้หายขาดได้ยากยิ่งนัก นานวันไปก็จะลามไปตามผิวหนังตามตัว ทำให้มีกลิ่นตัวรุนแรงขึ้น คราวนี้ก็เลยคันทั้งตัว

การป้องกันก็คือ พยายามหลีกเลี่ยงการเกิดเหตุการณ์น้ำเข้าหูนั่นเอง อาบน้ำก็ไม่ควรราดส่วนหัว ควรใช้วิธีเช็ดหมาดๆ จะทำให้ปลอดภัยจากภาวะดังกล่าว