บางครั้งต้นไม้ที่เราปลูกสวยงามภายในบ้านก็อาจเป็นภัยต่อสุนัขและแมวที่บ้านได้ โดยเฉพาะลูกสุนัขที่กำลังซน ชอบกัดแทะสิ่งต่างๆ ไปเรื่อย ซึ่งเป็นธรรมชาติของเขา เจ้าของสัตว์เลี้ยงจึงควรระมัดระวังเหตุการณ์ที่อาจคาดไม่ถึงด้วย
ใน blog นี้ หมอผู้เขียนอยากจะยกตัวอย่างพืชที่พบบ่อยในเมืองไทยแต่มีความเป็นพิษต่อสัตว์ หมอจะอธิบายถึงอาการป่วยของสัตว์เลี้ยง และการแก้ปัญหาเบื้องต้นที่ทำได้ที่บ้านก่อนถึงมือสัตวแพทย์ พืชมีพิษเหล่านี้ทำให้เกิดอาการป่วยได้แตกต่างกันออกไปแล้วแต่ชนิดของพิษภายในพืชนั้นๆ
หากสัตว์เลี้ยงเผลอกินพืชมีพิษแต่ยังไม่มีอาการ
หากยังไม่แสดงอาการผิดปกติ แนะนำให้กระตุ้นการอาเจียนโดยการป้อนไข่ขาวดิบ หรือน้ำเกลือเข้มข้ม แล้วนำส่งสัตวแพทย์ พร้อมตัวอย่างพืชที่กินเข้าไป
หากสัตว์เลี้ยงแสดงอาการผิดปกติแล้ว
เจ้าของห้ามป้อนสิ่งใด เพราะอาจสำลักและเสียชีวิต ให้รีบนำส่งสัตวแพทย์ พร้อมตัวอย่างพืชเป็นพิษที่สงสัยว่ากินเข้าไป
ตัวอย่างพืชที่มีรายงานความเป็นพิษ ได้แก่
สาหร่ายสีเขียวแกมน้ำเงิน (Blue-green algae)
สาหร่ายชนิดนี้พบได้ตามแหล่งน้ำ เหตุการณ์ได้รับพิษเข้าสู่ร่างกายจึงมักเกิดหลังจากที่สุนัขไปว่ายน้ำเล่นในแหล่งน้ำที่มีสาหร่ายกลุ่มนี้เจริญเติบโตอยู่ สุนัขอาจกินสาหร่ายชนิดนี้เข้าไปโดยตรง หรือกินสารพิษที่ตกค้างอยู่ในแหล่งน้ำนั้น

ผลของสารพิษ
สารพิษที่สร้างโดยสาหร่ายชนิดนี้ จะทำให้สุนัขมีอาการอ่อนแรง ท้องเสีย ซีด โดยสังเกตได้จากสีเหงือกและกระพุ้งแก้มที่มีสีซีดลงหากเจ้าของแง้มเปิดริมฝีปากด้านข้างดู ต่อมาจะมีเริ่มเป็นอัมพาต ขาไม่มีแรง ยืน นั่ง หรือเดินไม่ได้ สุดท้ายตับจะวาย และเสียชีวิตภายในเวลาเพียงแค่ 2-3 วัน
ยี่โถ ชวนชม ต้นรัก ต้นตายใบเป็น
กลุ่มพืชนี้ มีความเป็นพิษต่อหัวใจโดยตรง เพียงแค่สัตว์เลี้ยงกัดกินพืชที่ปลูกไว้ หรือแม้แต่การกินน้ำในกระถางที่มีพืชเหล่านี้อยู่ก็เกิดพิษได้
ต้นรัก (Image from caherbal.com) ต้นตายใบเป็น (Image from Pantip.com) ยี่โถ (Image from Wikipedia.org) ชวนชม (Image from thaigreenagro.com)
ผลของสารพิษ
สัตว์เลี้ยงจะเริ่มจากมีอาการอาเจียน น้ำลายไหลออกมากผิดปกติ ท้องเสียและอาจมีเลือดปน มักพบอาการเหล่านี้ได้ภายใน 30-45 นาทีหลังจากได้รับพิษ เนื่องจากพืชกลุ่มนี้มีพิษต่อหัวใจ จึงทำให้หัวใจเต้นช้าผิดปกติ กล้ามเนื้อหัวใจจึงต้องทำงานชดเชยโดยการบีบตัวให้แรงขึ้น สัตวแพทย์จึงมักสังเกตพบว่า ชีพจรนั้นช้าแต่กลับแรง บางตัวอาจมีการเต้นของหัวใจผิดจังหวะร่วมด้วย และสุดท้ายอาจเสียชีวิตได้
ลิลลี่ (Lily)
เป็นพืชที่มีพิษต่อไตโดยเฉพาะอย่างยิ่งในแมว ลิลลี่ชนิดที่มีความเป็นพิษสูงมากคือ Easter lilies
สัตว์ได้รับพิษโดยการกัดกินใบ ลำต้น หรือดอก หรือเพียงแค่เผลอกินน้ำจากกระถางหรือแจกันที่มีดอกลิลลี่ ก็ทำให้เกิดพิษได้

ผลของสารพิษ
แมวจะเริ่มจากมีอาการเบื่ออาหาร ไม่ค่อยกินข้าว ต่อมาอาเจียน ร่างกายอ่อนแรง พบได้ 6-12 ชม.หลังจากได้รับพิษ หากรุนแรงขึ้นไตจะเริ่มวาย สังเกตได้จากแมวมีปัสสาวะน้อยลง แต่ดื่มน้ำมากขึ้น ท้องเสีย ซึม แมวบางตัวแสดงอาการทางระบบประสาทร่วมด้วย เช่น เดินโซเซ ส่ายหัว ตัวสั่น ชัก
ปรง (Sago palm)
สารพิษที่พบในปรงคือ Cycasin ซึ่งพบได้ในทั่วทุกส่วนของต้นไม้ โดยเฉพาะเมล็ด ปรงเป็นพืชที่ค่อนข้างเป็นพิษ จึงไม่แนะนำให้ปลูกในบ้านที่มีเด็กเล็กหรือสัตว์เลี้ยง
สาร Cycasin จะถูกเปลี่ยนแปลงในทางเดินอาหาร กลายเป็นสารประกอบใหม่ที่มีความเป็นพิษต่อตับและระบบทางเดินอาหาร สัตว์เลี้ยงมักแสดงอาการหลังรับพิษภายใน 15 นาที หรืออาจนานถึง 3 วันได้

ผลของสารพิษ
สัตว์ที่รับพิษจะอาเจียน ท้องเสีย และ2-3 วันต่อมา จะเริ่มมีอาการของตับ คือ มีดีซ่าน เจ็บท้องเนื่องจากตับอักเสบ หากได้รับการตรวจเลือดจะพบค่าเอนไซม์ตับสูงขึ้น สุดท้ายอาจเข้าสู่โคม่าและตายได้
หน้าวัว เงินไหลมา คาลล่าลิลลี่ เขียวหมื่นปี สาวน้อยประแป้ง เดหลี พลูด่าง หนวดปลาหมึก และบอน
พืชกลุ่มนี้เป็นพืชที่ผลิตสารออกซาเลต ผลึกออกซาเลตนั้นมีรูปร่างแหลมคล้ายเข็มและมักอยู่รวมกัน ผลึกออกซาเลตนั้นระคายเคืองผนังทางเดินอาหาร เนื่องจากโครงสร้างผลึกนั้นสามารถทำลายผนังเซลล์ทางเดินอาหารได้โดยตรง
หน้าวัว (Image from thaikasetsart.com) เงินไหลมา (Image from gardeningknowhow.com) คาลล่าลิลลี่ (Image from world.kapook.com) เขียวหมื่นปี (Image from dfhja.blogspot.com) เดหลี (Image from laidbackgardener.blog) สาวน้อยประแป้ง (Image from blm.ac.th) พลูด่าง (Image from kingdomplants.com) หนวดปลาหมึก (Image from sites.google.com) บอน (Image from easytogrowbulbs.com)
ผลของสารพิษ
การออกฤทธิ์จะเกิดขึ้นอย่างรวดเร็วภานในไม่กี่นาทีอันเนื่องมาจากผลึกเข็มเหล่านี้ หลังจากกินพืชกลุ่มนี้ สัตว์จะมีอาการปวดบริเวณช่องปากและลำคอ มีการหลั่งน้ำลายออกอย่างมาก เพื่อที่จะพยายามบรรเทาอาการระคายเคือง เขาจะส่ายหัวไปมาตลอด เนื่องจากรู้สึกไม่สบายในลำคอและปาก ต่อมาปากและลิ้นจะเริ่มบวมเนื่องจากภาวะอักเสบที่กำเริบขึ้น ใบหน้าบวม หนังตาบวม น้ำตาไหล และเกิดอาการกลัวแสงตามมา
โกฐน้ำเต้า แชมร๊อค มะเฟือง
เป็นกลุ่มพืชที่มีสารออกซาเลตเช่นกัน แต่สามารถแปรรูปเป็นกรดออกซาลิคได้ด้วย ซึ่งมีผลให้ระคายเคืองผนังทางเดินอาหารจากความเป็นกรด ในขณะเดียวกันสารออกซาเลตในพืชกลุ่มนี้สามารถละลายน้ำและถูกดูดซึมเข้าสู่กระแสเลือดได้ง่าย เมื่อเข้าสู่ร่างกาย จะทำการจับกับแคลเซียมภายในกระแสเลือด ทำให้ระดับแคลเซียมลดลงอย่างรวดเร็ว อีกทั้งสารประกอบแคลเซียมออกซาเลตที่เกิดขึ้นนี้ยังมีพิษต่อไตโดยตรงอีกด้วย
โกฐน้ำเต้า (Rhubarb) แชมร๊อค (Image from shamrockgift.com) มะเฟือง (Image from Pinterest.com)
ผลของสารพิษ
กรดออกซาลิกทำให้ผนังระบบทางเดินอาหารระคายเคือง สัตว์ที่ได้รับพิษจะมีน้ำลายไหลออกมามาก ต่อมาจะเบื่ออาหาร อาเจียน ท้องเสีย หลังจากมีการสะสมของสารประกอบแคลเซียมออกซาเลตในร่างกายไตจะเริ่มวาย เขาจะมีอาการหิวน้ำ กินน้ำมากผิดปกติ และตามมาด้วยมีปัสสาวะมาก เจ้าของอาจเห็นว่าปัสสาวะมีเลือดปน นั่นเป็นเพราะเซลล์ไตเริ่มถูกทำลาย อาการเหล่านี้จะพบได้ภายใน 24-36 ชม.หลังได้รับสารพิษ
- ชีวิตของลา - October 31, 2021
- คอลลี่กับยาไอเวอร์เม็กติน - July 25, 2021
- แมวกินยาพาราไม่ได้! - July 25, 2021